We hebben ons 10-Puntenplan met een begeleidende brief naar de lijsttrekkers van 9 politieke partijen gestuurd: VVD, CDA, CU, D66, PvdA, GL, 50PLUS, SP en PvdD.
De brieven bevatten een viertal aanbevelingen:
- spreek u uit over het nut van het depolitiseren van de uitvoering van het Klimaatakkoord en stel na de verkiezingen een Klimaatautoriteit in, die de toeziet op de naleving van het akkoord.
- benadruk de kansen van de energie- en klimaattransitie en zorg dat Nederland met spoed een Corona-herstelplan gaat opstellen, gericht op versterking van de energie- en klimaattransitie.
- maak duidelijk dat een prijs op CO2 voor alle sectoren nodig is om de energietransitie te versnellen, waarbij de loon- en inkomstenbelasting wordt verlaagd.
- spreek u uit voor een transitie naar natuurinclusieve kringlooplandbouw en laat zien dat boeren daarbinnen een goed bestaan kunnen opbouwen.
Daarnaast wordt de lijsttrekkers in de brieven een kritische reflectie aangeboden op hun verkiezingsprogramma’s.
VVD
Het verkiezingsprogramma van de VVD noemt het beginsel ‘de vervuiler betaalt’ expliciet in haar programma. ‘Dit is inderdaad de sleutel tot verandering in een liberale economie’, aldus de Grootouders in hun brief aan Mark Rutte, maar ‘dit principe moet dan wel breed worden doorgevoerd: milieu in de prijzen is absoluut nodig om de energietransitie te versnellen.’ Ook constateren de Grootouders dat de VVD veel vertrouwen heeft in innovatie. ‘Op basis van dit vertrouwen in innovatie kan de VVD toch gerust een stap verder gaan in het nemen van maatregelen (…). De VVD kan als grootste partij de toon zetten en ervoor zorgen dat een energie- en landbouwtransitie in Nederland op gang komt, die ons land mooier maakt en een nieuw verdienmodel oplevert.’
CDA
In de brief aan Wopke Hoekstra wordt deze herinnerd aan zijn speech in Eindhoven op 23 januari 2021 in Eindhoven, waarmee hij de campagne voor de verkiezingen startte. ‘Parijs is een opdracht, maar bovenal een plicht aan de volgende generaties’, zei hij daar. ‘Dit spreekt ons enorm aan’, schrijven de grootouders, maar ze tonen zich minder tevreden over de volgende uitspraak van Hoekstra: ‘We drammen niet door tot het laatste stukje groen is volgebouwd met windmolens of het laatste bedrijf is vertrokken. We leveren onze bijdrage door slim te investeren in innovatie, onderzoek te doen naar nieuwe technologieën en de natuur te versterken.’
‘Het spreekt vanzelf dat wij ook voor onderzoek en innovatie zijn’ schrijven de Grootouders, ‘maar het uitstellen van maatregelen met als argument dat we in de toekomst nog betere oplossingen zullen hebben, is onacceptabel. De uitvoering van het Klimaatakkoord gaat te traag en in Europa loopt Nederland achter (…) In het verkiezingsprogramma van het CDA staat te lezen: De aarde is niet van ons, maar we hebben wel de taak er goed voor te zorgen. Klimaatverandering is de grootste bedreiging van de aarde en de mensheid sedert de aantasting van de ozonlaag. Dankzij internationale maatregelen die de vorige generatie heeft genomen is het gat in de ozonlaag herstellende. Wij moeten nu hetzelfde doen om verdergaande klimaatverandering te voorkomen. Het roer moet nu om!’
ChristenUnie
In de brief aan Gert-Jan Segers wordt opgemerkt dat de zorg voor de schepping als een rode draad door het verkiezingsprogramma van de CU loopt. ‘Toch moet ons van het hart’, schrijven de Grootouders, ‘dat de CU in de afgelopen regeerperiode ernstig aan geloofwaardigheid heeft ingeboet, met name door het gevoerde landbouwbeleid. In het verkiezingsprogramma van de CU staat dat het structureel anders moet in de landbouw en dat de partij streeft naar een meer extensieve landbouwsector, met een kleinere veestapel en minder veevoer van ver. Maar de minister van Landbouw, mevrouw Schouten, nam vorig jaar afstand van het advies van de Commissie Remkes, die adviseerde de veestapel fors in te krimpen. Ook in het wetsvoorstel ‘Stikstofreductie en natuurverbetering’ dat onlangs door de Tweede Kamer is aangenomen, wordt het advies van Remkes niet gevolgd en lijkt het stikstofprobleem vooral op papier te worden opgelost.’
De brief eindigt met: ‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren (naar Willem Elsschot). Het is aan de wetgever deze wetten te veranderen en de praktische bezwaren weg te masseren. We doen daarom een dringend beroep op de CU om hun droom werkelijkheid te laten worden en geen volgend regeerakkoord te steunen, waarin de zorg voor de schepping weer tussen wal en schip terecht komt.’
D66
Aan Sigrid Kaag laten de Grootouders weten pal achter de uitspraken te staan die te lezen zijn in het verkiezingsprogramma van D66. Zo wil D66 in 2030 50% stikstofreductie gerealiseerd zien en ze wil dat wettelijk vastleggen. Ook wil D66 de Europese landbouwgelden naar boeren laten gaan die stappen zetten naar kringlooplandbouw en natuurbeheer. Op termijn wil D66 dat de generieke inkomenssteun voor boeren in zijn geheel verdwijnt en in 2050 moet alle natuur in goede staat is. Tenslotte wil D66 het natuurareaal in Nederland met een derde uitbreiden tot 2040.
‘Toch moeten we vaststellen’, schrijven de Grootouders, ‘dat het kabinet Rutte III zich weinig aan deze ambities gelegen heeft laten liggen. In de stikstof kwestie bijvoorbeeld liet D66 het gebeuren dat het advies van de commissie Remkes niet integraal door de regering werd overgenomen.’
‘Wij realiseren ons’, zo eindigt de brief aan Kaag, ‘dat het moeilijk zal zijn om tijdens de onderhandelingen over een nieuw regeerakkoord de ambities overeind te houden. We hopen evenwel dat D66 koers weet te houden, ook na de verkiezingen.’
PvdA
‘Het roer moet nu om’, schrijven de Grootouders aan Liliane Ploumen, ‘Wij stellen voor een prijs te zetten op CO2 uitstoot voor bedrijven, consumenten en aandeelhouders. Voor bedrijven door een CO2 heffing in combinatie met aanscherping van het ETS. Voor consumenten door ombouw van de BTW naar een Belasting op Toegevoegde Koolstof (BTK) en Toegevoegde Milieuschade (BTM). Voor aandeelhouders door differentiatie van de dividendbelasting. Eventuele effecten op de koopkracht van de burgers en de winstgevendheid van bedrijven kunnen worden gecompenseerd door aanpassing van de inkomstenbelasting (belastingvrije voet en schijventarief) en bijstandsuitkeringen. Milieu in de prijzen is nodig om de energietransitie te versnellen op een manier die mensen met lage inkomens ontziet.’
50PLUS
In de brief van de Grootouders aan Liane den Haan wordt gememoreerd dat in het verkiezingsprogramma van 50PLUS staat dat de partij het klimaatbeleid wil ‘inrichten op de ontwikkeling van krachtige nieuwe technologie’. Ook lezen we: ‘50PLUS wil de topkwaliteiten van Nederlandse vernieuwing en technologieën volledig gebruiken, zodat wij nog in deze eeuw op een moderne manier kunnen overschakelen naar een duurzame circulaire economie.’
‘Nog in deze eeuw’, schrijven de Grootouders, ‘dat kan dus ook over 50 jaar zijn. Maar zolang mogen we en kunnen we niet wachten! De signalen van klimaatverandering zijn al zichtbaar: droogte, overstromingen, mislukte oogsten, mensen die op zoek moeten naar leefbare gebieden, bosbranden en vernietiging van biodiversiteit. Dat zijn waarschuwingen die we niet meer in de wind mogen slaan. Als we nu geen passende maatregelen nemen, zullen we binnen afzienbare tijd te maken krijgen met nog veel ernstiger gevolgen, maar dan is het zeker te laat om deze af te wenden.’
Voorts wordt opgemerkt dat woord ‘natuur’ niet voorkomt in het verkiezingsprogramma van 50PLUS. Toch tonen de Grootouders zich blij dat 50PLUS van mening is dat het gebruik van kunstmest en gif in de landbouw en antibiotica in de veehouderij sterk verminderd moet worden, dat aan grootschalige intensieve veehouderij beperkingen moeten worden opgelegd en dat ‘kleinschalige kwaliteitsbedrijven’ moeten worden gestimuleerd.
SP
In de brief aan Lilian Marijnissen wordt de partij geprezen om hun ambities, met name als het gaat om
de landbouw. In het verkiezingsprogramma van de SP staat: ‘We stoppen met de bio-industrie. In plaats van de intensivering en schaalvergroting ondersteunen we boeren die diervriendelijk en duurzaam produceren. Minder transport over de hele wereld en meer lokale en regionale productie. Geen gevaarlijk landbouwgif, maar meer biologische bestrijding. En garanties voor de gezondheid van boeren, bewoners en dieren. De duurzame boer verdient ook een duurzaam inkomen’.
‘Maar’, schrijven de Grootouders, ‘wij denken dat Nederland via de EU meer kans heeft dit voor elkaar te krijgen dan wanneer Nederland er alleen voor staat.’
Dit geldt ook voor de klimaatambities. De SP wil stoppen met het ‘falende Europese systeem van de uitstoothandel (ETS)’. De Grootouders schrijven: ‘Wij zien echter meer in een aanscherping van de ETS in combinatie met een CO2 heffing voor bedrijven én consumenten. Dit laatste kan door ombouw van de BTW naar een Belasting op Toegevoegde Koolstof (BTK) en Toegevoegde Milieuschade (BTM). Voor aandeelhouders stellen we een differentiatie van de dividendbelasting voor.’ En om de SP gerust te stellen schrijven de Grootouders wat ze ook aan Ploumen schreven: ‘eventuele effecten op de koopkracht van de burgers en de winstgevendheid van bedrijven kunnen worden gecompenseerd door aanpassing van de inkomstenbelasting (belastingvrije voet en schijventarief) en bijstandsuitkeringen. Milieu in de prijzen is nodig om de energietransitie te versnellen op een manier die mensen met lage inkomens ontziet.’
PvdD
In hun brief aan Esther Ouwehand constateren de Grootouders dat de PvdD uiterlijk in 2030 Nederland klimaatneutraal wil hebben en dat ze dit wil vastleggen in een nieuwe Klimaatwet. ‘Deze stellingname lijkt deelname aan een nieuwe regering nagenoeg uit te sluiten’, aldus de Grootouders, ‘wij zijn van mening dat we ons moeten conformeren aan in Brussel overeengekomen doelen: 55 procent vermindering van broeikasgasemissies in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050.’
Een tweede punt waar Ouwehand op wordt aangesproken is dat in het verkiezingsprogramma van de PvdD staat dat economische groei niet de oplossing is, maar het probleem. ‘Dat de economische groei moet stoppen is vooral een (west) Europese (luxe) discussie, aldus de Grootouders, ‘in de rest van de wereld zal de economische groei en daarmee ook de groei van het grondstofgebruik nog heel lang door moeten gaan. Zelfs in Nederland is dat zo: we hebben tot 2030 bijna 1 miljoen huizen nodig om het tekort aan woningen op te lossen. Dat kan niet zonder gebruik te maken van primaire bronnen. Het is al een grote uitdaging om ze energieneutraal te bouwen. Bovendien heb je voor recycling van materialen ook energie nodig. Mondiaal is het helemaal niet mogelijk, omdat in veel (arme) landen nog heel veel huizen moeten worden gebouwd én infrastructuur moet worden aangelegd.’
De brief sluit af met: ‘Wij vinden dat niet de groei van de economie als het probleem moet worden gezien, maar de milieudruk die er mee gepaard gaat. We moeten daarom de richting van de economische groei zodanig veranderen dat de milieudruk afneemt.’
Klik op de brief hieronder om deze te openen.
