In de aanloop naar de jaarlijkse klimaattop, dit jaar van 30 november tot 12 december in Dubai, wordt weer de balans opgemaakt over de voortgang die er in de wereld wordt gemaakt om de doelen van het Parijs Akkoord uit 2015 te halen: de opwarming beperken tot ruim beneden 2 graden, bij voorkeur 1,5 graad, ten opzichte van 1850.
Het Emissions Gap Report
In het Emissions Gap Report van de VN milieu-organisatie UNEP wordt gekeken naar het verschil tussen de uitstoot van broeikasgassen met de huidige klimaatplannen van de landen en de uitstoot die er zou moeten zijn om op koers te liggen naar het halen van de doelen van Parijs. Dit jaar komt het “gat” in 2030 voor 1,5 graad uit op zo’n 19-22 Gton per jaar.. Bovendien loopt de uitvoering ook nog achter op de plannen, met zo’n 1,5-5 Gton per jaar. Dat wil zeggen dat de wereldwijde uitstoot in 6 jaar nog ruim 40% omlaag moet, terwijl die tot dusver alleen maar stijgt (dit jaar 1,2% ten opzichte van 2022). Het totale gat voor 2030 op tijd wegwerken is vrijwel niet te doen.
Opwarming op lange termijn
Waar komen we dan in 2050 uit en wat wordt, met de huidige plannen, dan de verwachte opwarming op lange termijn? Als we kijken naar het huidige beleid, dan is de verwachte opwarming aan het eind van deze eeuw zo’n 3 graden, met een verdere stijging daarna. Als alle klimaatplannen volledig worden uitgevoerd, dan komen we uit op zo’n 2,5 – 2,9 graden, een fors stuk hoger dus dan wat er is afgesproken.
Lichtpuntjes
Er zijn ook twee lichtpuntjes. In de eerste plaats is de verwachte opwarming nu een stuk lager dan in 2015: werd toen op basis van de klimaatplannen een opwarming verwacht van zo’n 3,5 graden, inmiddels is die dus zo’n 0,6-1 graad lager. Dat is het resultaat van maatregelen die overal op de wereld zijn genomen. In de tweede plaats zijn er nu door veel landen (bij elkaar 82% van de wereldwijde uitstoot) plannen gemaakt voor de lange termijn, 2050 en verder. Die plannen zijn nog lang niet allemaal solide, maar laten zien dat OESO-landen plus Argentinië, Brazilië en Zuid Afrika in 2050 of eerder klimaatneutraal willen zijn, China, Saudi Arabië, Indonesië en Rusland in 2060 en India in 2070. Dat kan de verwachte opwarming nog flink omlaag brengen, mits de plannen worden vertaald in concreet beleid (zie paragraaf 3.4 van het rapport).
Maatregelen voor de energietransitie
Een ander rapport, State of Climate Action 2023, opgesteld door onderzoekers, heeft gekeken naar de vorderingen van specifieke onderdelen van de energietransitie, zoals het aandeel elektrische auto’s, het aandeel duurzame stroom, het aandeel van kolencentrales in de stroomvoorziening, hoeveel nieuw bos er is aangelegd, de koolstofintensiteit van geproduceerd cement en staal, de wereldwijd beschikbare klimaatfinanciering voor arme landen en nog heel veel andere indicatoren. Er is uitgerekend hoe die zouden moeten groeien, respectievelijk krimpen in 2030 om op koers te liggen de klimaatdoelen van Parijs te halen en hoe de werkelijke ontwikkelingen zijn.
Een somber beeld
Het resultaat is ontnuchterend. Slechts op 1 van de 42 indicatoren is voldoende voortgang geboekt: het aandeel elektrische auto’s in de verkoop van nieuwe auto’s. Voor driekwart van de onderzochte indicatoren gaat de ontwikkeling in de goede richting, maar is het tempo te laag. Voor zes van de indicatoren gaat de ontwikkeling zelfs nog in de verkeerde richting.
Een paar voorbeelden. Het aandeel CO2 vrije elektriciteit ligt nu op 39% wereldwijd. Met de huidige exponentiële groei en een flinke versnelling moet 90% in 2030 haalbaar zijn. Voor bosuitbreiding zou het tempo met 50% omhoog moeten, wat niet ondoenlijk is. Maar het uitfaseren van kolen voor elektriciteitsopwekking gaat veel te traag om de CO2 uitstoot op tijd terug te dringen. Klimaatfinanciering neemt toe, maar zou 8-10 keer hoger moeten zijn in 2030. Waar het echt de verkeerde kant uitgaat is het beperken van het verlies van mangrove bossen (neemt nu toe), het beperken van voedselverspilling (neemt nu toe) en het afschaffen van fossiele subsidies (nemen nu toe).
Auteur: Bert Metz – 20 november 2023
