Enige tijd geleden woonde ik een lezing bij van René Didde over ‘Nederland Droogteland’. Nog nooit had ik het verhaal over verdroging zo helder uitgelegd gekregen. Ter plekke het boek gekocht.
Belangrijkste boodschappen die me bij bleven: Er is water genoeg, maar valt op de ‘verkeerde’ momenten. Wanneer er veel water is voeren we dat zo snel mogelijk af naar zee, met name om de landbouw te faciliteren. Die dan enige maanden later te kampen krijgt met verdroging, en dus watertekort. Door klimaatverandering wordt de hoeveelheid neerslag nog groter, en ook daar moeten we mee om leren gaan, terwijl we dat water ook nog vast willen houden voor drogere periodes, die er ook meer zullen zijn door diezelfde klimaatverandering. Een adembenemend boek boordevol informatie. In het vervolg zal ik heel kort weergeven wat me heeft getroffen in de verschillende hoofdstukken. Vooral met zinnen uit de conclusie van René Didde zelf, die kan het tenslotte beter opschrijven dan ik.
1 Van Waterland naar Droogteland
Mooie inleiding met als uitgangspunt het droogtejaar 2018 . Dat liet duidelijk zien, maar dan voor iedereen, wat er mis was. En dan wordt het ook nog eens natter, maar ook nog droger. En de nattere winters en drogere zomers hebben invloed op de watertoevoer van de rivieren. Het nodigt uit tot verder lezen.
2 De verdorrende natuur
De waterverdeling is uit balans. De landbouw, industrie en drinkwaterbedrijven mogen nemen wat ze nodig hebben, maar de natuur moet het gelaten ondergaan. Wateroverlast en droogte zijn het gevolg van een doorgeschoten menselijk ingrijpen in het watersysteem, klimaatverandering maakt beide problemen vaker schrijnend zichtbaar. We hebben de problemen zelf veroorzaakt en we zullen het dan ook zelf moeten oplossen!
3 Water voor de boeren
Zonder water geen landbouw. Maar landbouw veroorzaakt ook bodemdaling met name in het veenweidegebied. Het belang van een goede bodem moet voorop staan. Verzilting door o.a. bodemdaling, zeespiegelrijzing en peilverlaging. Regenwater moet opgevangen en opgeslagen worden, en het is raadzaam om andere gewassen te telen. Misschien zou het voor het evenwicht in de wereld beter zijn wanneer Nederland minder exporteert aan landbouw producten en meer exporteert aan kennis om meer landen zelfvoorzienend te laten worden in hun voedselproductie.
4 Creatief met Water
Dat hoofdstuk is een ware ode aan de waterschappen. Dat doet een ex-burgerlid van HHRS Rijnland goed. In plaats van versneld afvoeren gaan ze naar de verdeling van het water. Met al lopende projecten.
5 Een dorstig land
Wat geldt voor waterschappen geldt natuurlijk ook voor de drinkwaterbedrijven. Ook hier weer hoe het gaat, maar ook hoe het anders kan. Dat er overal zonder meer water uit de kraan kan komen zou bijgesteld moeten worden. Dat vraagt om matiging en het belasten van boven modaal waterverbruik.
6. Grootgebruikers op laag water
De industriële voedings – en genotsmiddelen branche gebruikt gigantische hoeveelheden grond – en drinkwater. Recycling is hier een keiharde noodzaak. Of zoals in het geval van een bierbrouwer: hergebruik van afvalwater in de landbouw. Ook de chemische industrie is grootverbruiker en kan zijn afvalwaterstromen ter beschikking stellen na enige noodzakelijke reiniging. En dan hebben we ook nodig koelwater nodig. Geen makkelijke oplossingen, vooral omdat ook de aanvoer van rivierwater in droge periodes minder wordt. Advies om stuwmeren aan te leggen. Ook de scheepvaart zal met drogere rivieren te maken krijgen. Maar ook nattere perioden moeten opgevangen worden, voorbeeld het project ‘Ruimte voor de Rivier’.
7 Natte stadse ideeën
De stad als creatieve broedplaats tegen droogte, maar ook voor creatieve ideeën om water op te vangen bij hoosbuien. In het groot: opvangplaatsen, regentuinen. Gebeurt al in verschillende steden, vooral Rotterdam was toonaangevend. Bodemdaling is een kenmerkend stadsprobleem dat vraagt om actief grondwaterbeheer. Maar ook in het klein: laat duizend geveltuintjes bloeien, afkoppeling van de regenpijp, groene daken, tegelwippen. Steden zijn versteend, daardoor worden ze warmer dan het omliggende land. Dus wat betreft klimaatadaptatie: plant bomen, plant bomen, plant bomen, en doe dat gevarieerd om de biodiversiteit te verhogen.
8. Weg uit de droogte
Dat willen we allemaal. In kleine kringen werd daar al over gesproken, maar het recorddroogte jaar 2081 bracht het wel in een stroomversnelling. Andere ordening van de ruimte, daar waar voorheen het waterpeil de wensen van de landbouw tegemoet kwam moet nu de functie het waterpeil volgen. Maar overal blijkt dat wat in het begin van het boek ook al staat. Vasthouden, bergen en niet direct afvoeren.
Deze recensie is maar een klein deel van alles wat in het boek staat. Vooral door de heldere voorbeelden en beschrijving van de huidige en toekomstige mogelijkheden is het een positief geheel. Daar kunnen we mee vooruit.
