Het Klimaatakkoord: mooie plannen voor 2030, maar het Urgenda vonnis wordt genegeerd en er wordt geen haast gemaakt met de uitvoering
De Grootouders voor het Klimaat roepen al sinds december 2016 de politiek op haast te maken met de bestrijding van klimaatverandering. De toekomst van onze kleinkinderen staat op het spel.
Afgelopen vrijdag presenteerde het Kabinet eindelijk haar voorstel voor het Klimaatakkoord. Het is een omvangrijk pakket overheidsmaatregelen en (vrijwillige) afspraken tussen overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties dat moet leiden tot een halvering van de CO2 -uitstoot van Nederland in 2030 ten opzichte van 1990. Nederland verovert, als de plannen worden uitgevoerd, een plek binnen de kopgroep van EU-lidstaten.
Zijn wij tevreden?
Er staan een groot aantal goede voornemens in het plan om in 2030 de reductie van de CO2 uitstoot te realiseren en daar zijn wij blij mee:
- Een verbod van kolenstook in de vier resterende kolencentrales uiterlijk in 2030 en sluiting van de Hemweg kolencentrale in 2020
- Een verbod op de verkoop van nieuwe benzine- en dieselauto’s per 2030
- Uitfasering van aardgas in alle woningen en gebouwen uiterlijk in 2050, uit te voeren onder regie van gemeenten en gestimuleerd door subsidies en een verhoging van de belasting op gas; de komende 10 jaar worden 1,5 miljoen huizen op deze manier verduurzaamd
- Een forse uitbreiding van het aandeel duurzame energie, met voor elektriciteit een aandeel van 75% duurzaam in 2030
- Stimulering van elektrische auto’s en voorbereiding van een systeem van rekeningrijden, in te voeren in 2026
- Invoering van een CO2-belasting voor de zware industrie en een subsidieregeling om innovatie en investeringen aantrekkelijk te maken
- Een forse subsidie voor verduurzaming van de landbouw, de bescherming van de veenweidegebieden en vermindering van de varkensstapel
Maar mooie plannen alleen zijn niet voldoende. Het gaat uiteindelijk om de uitvoering daarvan. Gezien de urgentie van de klimaatcrisis en gezien de grote veranderingen die nodig zijn verwachten wij dat er snel maatregelen worden ingevoerd. En daar ontbreekt het aan in het kabinetsvoorstel.
Het Urgenda vonnis is genegeerd.
Het klimaatakkoord is volstrekt onvoldoende om te kunnen voldoen aan de uitspraak van de rechter in de Urgenda zaak, nl. dat in 2020 een reductie van 25% moet zijn bereikt. Het kabinet lapt een rechterlijke uitspraak aan zijn laars! Zie NRC en NOS. Dat is niet alleen een ondermijning van de rechtstaat, het is ook een weerspiegeling van het gebrek aan durf. Het kabinet verschuilt zich achter het gebrek aan draagvlak, terwijl Urgenda juist een pakket voorstellen heeft gepubliceerd dat gesteund wordt door ruim 700 organisaties en op korte termijn kan worden uitgevoerd: het 40 puntenplan.
Het gebrek aan durf is ook zichtbaar in de voorzichtige aanpak bij de uitvoering. Veel maatregelen zullen pas later van kracht worden, artikelen Parool, Trouw en NRC.
Het kabinet is bevreesd voor gebrek aan draagvlak onder de bevolking en mikt vooral op een verlaging van de energierekening (door de industrie meer energiebelasting te laten betalen en de huishoudens minder), het afzien van accijnsverhogingen op benzine en diesel en veel vrijwillige maatregelen. In een interview met NRC noemde hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans het “de kool en de geit sparen”, artikel NRC.
Als Grootouders hebben we het kabinet keer op keer opgeroepen draagvlak te creëren en de bevolking ervan te doordringen dat onmiddellijke actie nodig is. Dat is niet gebeurd. Dan nu gebrek aan draagvlak aanvoeren om het rustig aan te doen is niet geloofwaardig.
Zwakke plekken
Er zitten overigens nog meer zwakke plekken in het pakket:
- Het is voldoende voor een reductie van 49% in 2030, maar niet voor de 55% reductie die Nederland in Europa bepleit en die nodig is voor het voldoen aan de afspraken van Parijs om de temperatuurstijging onder de 1,5 graad te houden. De kans op die 55% doelstelling voor 2030 in Europa neemt juist toe, mede door de Nederlandse inspanningen
- Investeringen in een veel beter openbaar vervoer zijn zeer beperkt
- De subsidiëring en fiscale bevoordeling van elektrische auto’s is zo beperkt dat het zeer onwaarschijnlijk wordt dat het doel van 100% elektrische auto’s in 2030 gehaald gaat worden. Dat een belangrijk argument van het kabinet om rekening rijden in te voeren het ontbreken van accijnsbetalingen door elektrische auto’s is, doet ook het ergste vrezen
- Bij de landbouwmaatregelen wordt de belangrijkste bron, namelijk de rundveestapel ontzien
- De sterke groei van de luchtvaart en de grote CO2-uitstoot van internationaal vliegen en de scheepvaart wordt niet aangepakt, terwijl de argumenten voor het oprapen liggen: de gezondheidsschade rond Schiphol, de sterk groeiende CO2-uitstoot en het feit dat Nederland een grote leverancier is van de brandstoffen daarvoor.
Hoe gaat het verder?
Het kabinetsvoorstel zal nog door het Parlement worden besproken en concrete wetsvoorstellen zullen door de Tweede en Eerste Kamer moeten worden goedgekeurd. In dat proces is er dus ook ruimte om zaken te verbeteren. Als Grootouders zullen we blijven hameren op een snelle aanpak, want de toekomst van onze kleinkinderen staat op het spel.
