Auteur: Bert Metz
De Europese Commissie heeft op 6 februari j.l. een voorstel gedaan aan de lidstaten, zoals verplicht onder de Europese Klimaatwet, voor een 2040 doel voor de reductie van broeikasgassen. Dit voorstel houdt een reductie in van de uitstoot van broeikasgassen van 90% ten opzichte van 1990. Het volgt daarmee een aanbeveling van de Europese Wetenschappelijke Klimaatraad om voor 2040 te mikken op 90-95% reductie. De voornaamste overweging daarbij was om voldoende zekerheid te hebben dat klimaatneutraliteit in 2050 (vastgelegd in de Europese Klimaatwet) ook echt kan worden gehaald. Het laatste stukje reductie is altijd het moeilijkst of is vrijwel onmogelijk, bijvoorbeeld bij de landbouw.
Netto uitstoot
De getallen hebben betrekking op de netto uitstoot. Met andere woorden: de uitstoot minus wat er in bossen wordt vastgelegd en wat er aan CO2 uit de atmosfeer wordt verwijderd. Voor 2040 wordt gerekend op een verwijdering van zo’n 400 miljoen ton CO2 oer jaar, waarvan ca driekwart door opname in bossen en ca een kwart via industriële verwijdering uit de atmosfeer. De beste mogelijkheid voor dat laatste zijn technieken als bioenergie met afvang en opslag van CO2 (BECCS) en directe opname uit de lucht met opslag van CO2 (DACCS). De Commissie heeft daarvoor ook een strategie voorgesteld. Om bedrijven een prikkel te geven dit ook te gaan doen, zal verwijdering onder het bestaande Emissiehandelssysteem moeten worden gebracht of, beter nog, in een apart handelssysteem moeten worden ondergebracht.
Wat gaat dit voor de diverse sectoren betekenen?
De analyses van de Commissie geven aan dat de energiesector al in 2040 klimaatneutraal (=netto nul uitstoot) kan zijn door de snelle ontwikkeling van duurzame energie in combinatie met energiebesparing, groene waterstof, kernenergie en een beetje CO2 afvang. En dat moet ook, zodat andere sectoren in staat zijn netto nul in 2050 te halen. Fossiele brandstoffen zijn dan nog slechts beperkt nodig, vooral als grondstof in industriële processen. De importafhankelijkheid van energie, nu zo’n 60%, zal afnemen tot ca 25%. De industrie zal sterk elektrificeren en overschakelen op klimaatneutrale processen, waarvoor de Commissie overheidssteun noodzakelijk vindt. De landbouw wordt behoorlijk ontzien in de voorstellen, want een eerder voorziene reductiedoelstelling van 30% voor de landbouwsector is uit de voorstellen verdwenen. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de boerendemonstraties. In de onderstaande grafiek is te zien hoe de bijdrage van de sectoren zich zou moeten ontwikkelen.
Bron: Carbon Brief, Q&A: European Commission calls for 90% cut in EU emissions by 2040, 7 februari 2024
Hoe verder?
Het voorstel zal in de Milieuraad van 25 maart en die van 17 juni worden besproken. De hoop is dat de Europese Raad eind juni een besluit neemt. Mogelijk is er dan in Nederland nog geen nieuw kabinet, waardoor het demissionaire kabinet haar steun voor een ambitieus 2040 doel (zie brief van een groep lidstaten waaronder Nederland aan de Commissie) kan omzetten in daden. Overigens heeft de Nederlandse Wetenschappelijke Klimaatraad voor Nederland ook geadviseerd een reductie van 90-95% aan te houden. Na goedkeuring van de lidstaten komt de Commissie met een concreet wetsvoorstel, dat ook door het Europees Parlement moet worden goedgekeurd. Dat zal het nieuwe Parlement zijn, want van 6-9 juni zijn er verkiezingen. De verwachtingen zijn dat rechtse en extreemrechtse partijen (die klimaatbeleid willen temporiseren of afzwakken) zullen winnen en dat maakt het onzeker hoe het Parlement op de voorstellen zal reageren. Er is binnen de fractie van de Europese Volkspartij (waarin CDA, BBB en wellicht ook NSC zullen zitten) nu al veel weerstand tegen nieuwe klimaatplannen.
