De Regionale Energie Strategieën, RES’en zoals ze kortheidshalve worden genoemd, zijn de uitwerking van afspraken in het Klimaatakkoord om tot 2030 een grote extra capaciteit aan opwekking van duurzame elektriciteit op land te realiseren en in 2030 1,5 miljoen huizen te verwarmen met duurzame warmtebronnen. Nederland is verdeeld in 30 regio’s, die ieder een eigen RES opstellen.
Wat is een RES?
Een RES is een strategie waarin overheden met maatschappelijke partijen gezamenlijk aangeven hoeveel, waar en wanneer ze hernieuwbare energie willen gaan realiseren. Het gaat om duurzame elektriciteit en duurzame warmte. Daaronder valt ook de opslag van energie en het transport. De RES gaat over de periode tot 2030, met een doorkijk naar 2050.
Hoeveel duurzame energie moet er geleverd worden?
Alle RES’en samen moeten 35 Terawattuur (Twh) aan opgewekte duurzame elektriciteit in het jaar 2030 opleveren. Windparken op de Noordzee staan daar los van. Ter vergelijking: de totaal opgewekte van duurzame elektriciteit in Nederland in 2019, inclusief van windparken op zee, was 21,8 TWh. Wat duurzame warmte betreft moet dat in totaal voldoende zijn om de geplande 1,5 miljoen huizen in 2030 zonder aardgas te verwarmen.
Hoe wordt een RES opgesteld?
Per regio stellen provincies, gemeenten en waterschappen, in overleg met maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en burgers, de concept RES op (was eerst uiterlijk 1 juni, maar is i.v.m. corona uitgesteld tot oktober 2020). Er is geen standaardproces vastgelegd. Elke regio vult het op eigen wijze in. Op een interactieve kaart staat per regio hoe het proces is georganiseerd en wat de laatste stand van zaken is. Op dit moment zijn zo’n 26 voorlopige concept RES’en gepubliceerd.
Na een landelijke doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving om te zien of alle RES’en optellen tot het gewenste totaal, wordt er binnen en tussen de RES regio’s overlegd hoe eventuele tekorten kunnen worden weggewerkt. Daarna stellen de regio’s de definitieve RES 1.0 op (uiterlijk 1 juli 2021), die vervolgens elke 2 jaar wordt geëvalueerd en eventueel bijgesteld.
In deze animatie is het hele RES proces kort samengevat.
Hoe staat het met de Burgerparticipatie?
Burgers participeren in het RES proces door input te leveren op basis van enquêtes, deelname aan ontwerpsessies of inspraak naar aanleiding van voorlopige plannen. Bovendien is in het Klimaatakkoord vastgelegd dat er bij de realisatie van duurzame elektriciteitsopwekking op land gestreefd wordt naar 50% eigendom van de lokale omgeving. Door de corona maatregelen is de betrokkenheid van burgers in veel regio’s vertraagd of slechts ten dele uitgevoerd. In de komende periode tot 1 oktober zal dat moeten worden ingehaald
Vijf maatschappelijke organisaties van, voor en door bewoners: HIER, de Natuur en Milieufederaties, Energie Samen, Buurkracht en LSA bewoners, samen de Participatiecoalitie, geven ondersteuning aan regio’s om de burgerparticipatie vorm te geven. Voorbeelden van de Participatiecoalitie:
- De gemeente Bodegraven heeft samen met lokale energiecoöperatie Bodegraven-Reeuwijk en landelijke coöperatie De Windvogel, vijf bewonersavonden georganiseerd over de energietransitie. Honderden belangstellenden gingen enthousiast aan de gang met plattegronden en stickers van windmolens en zonnevelden. Doel: gezamenlijk mogelijke locaties voor windmolens en zonnevelden in Bodegraven-Reeuwijk. Over de uitgekomen zoekgebieden gingen de deelnemers in gesprek. Daarnaast zijn de gemeentelijke ambities op het vlak van duurzame energieopwekking gedeeld, waarin de coöperatieve aanpak en de noodzaak voor draagvlak centraal staan. De bijeenkomsten gaven energiecoöperatie Bodegraven-Reeuwijk kans haar werkwijze uit te leggen en vragen van bewoners te beantwoorden. Zie hier meer informatie.
- Energie Samen organiseert bewonersparticipatie Windmolens Zeewolde. Initiatiefnemer van het windpark is Ontwikkelvereniging Zeewolde. Met als leden: bewoners, agrarisch ondernemers en turbine-eigenaren uit het gebied. Het uitgangspunt van de vereniging was vanaf begin af aan dat iedereen in de omgeving volwaardig kon deelnemen in het project. Dus ook omwonenden die op de molens uitkijken. De vereniging heeft Energie Samen benaderd om de bewonersparticipatie te faciliteren. In februari 2017 is burgerwindcoöperatie De Nieuwe Molenaars opgericht.
- Gebiedscoöperatie Rivierenland vertegenwoordigt coöperaties in RES Rivierenland (GCR) vertegenwoordigt het groeiende netwerk van de lokale energiecoöperaties in de Regionale Energiestrategie Rivierenland. Als deelnemer in de voorbereidende Regiegroep en de Stuurgroep van de RES, behartigt de GCR de belangen van de duurzame burgerinitiatieven. Ze zorgt ervoor dat ze geïnformeerd en betrokken worden. Regio Rivierenland – het samenwerkingsverband van de acht gemeenten in de regio – is al vroeg gestart met een voorbereidingstraject op de RES, en vanaf het begin samen met de GCR. Belangrijk aandachtspunten: de juiste stakeholders aan tafel krijgen en elkaar beter leren kennen, met oog op vertrouwen en goede samenwerking.
. Raadpleeg de betreffende RES regio om te zien hoe en wanneer u kunt participeren.
