Na 24 uur doorpraten na het officiële einde van de Klimaattop, zijn de 195 landen die het Akkoord van Parijs hebben ondertekend het eens geworden over de slotverklaring.
Auteur: Bert Metz, 14 december 2023
Dit zijn de belangrijkste punten uit die verklaring.
Verlaging van de uitstoot van broeikasgassen
Op deze klimaattop vond een zogenaamde “global stocktake” plaats, dat wil zeggen het beantwoorden van de vraag “liggen we op koers om de Parijs afspraken te halen”? Het antwoord was eigenlijk voor deze conferentie al duidelijk. Als we alle huidige klimaatplannen van de aangesloten landen bij elkaar optellen, en aannemen dat die plannen geheel worden uitgevoerd, dan zal de mondiale uitstoot van broeikasgassen in 2030 een paar procent lager liggen dan in 2019. Maar om op koers te liggen om de 1,5 graad opwarming niet te overschrijden, zou deze mondiale uitstoot zo’n 43% lager moeten liggen. Zie het UNEP Emissions Gap Report 2023.
De opgave voor de Klimaattop was dus om afspraken te maken over verdere reductie van de uitstoot. Omdat de afspraken in het Parijs Akkoord gebaseerd zijn op vrijwillige bijdragen van landen (vast te leggen in een nationaal klimaatplan), is de enige manier om verder te komen het afspreken om in het volgende klimaatplan (in te dienen in 2025) meer maatregelen te nemen. Dat is dan ook gebeurd en wel in de vorm van een oproep aan landen om in dat nieuwe plan onder andere bij te dragen aan de volgende mondiale doelen:
- Een verdrievoudiging van de opwek van duurzame energie
- Een verdubbeling van de jaarlijkse energie efficiency verbetering
- Het uitfaseren van inefficiënte fossiel subsidies
- Het geleidelijk overstappen van fossiele op duurzame energie, met het oog op het bereiken van netto nul CO2 uitstoot in 2050
Dat laatste punt was het moeilijkst, want met name de olieproducerende landen verzetten zich daar fel tegen. De toevoeging dat de energietransitie zou moeten leiden tot een mondiale netto nul CO2 uitstoot betekent dat er ook een deadline zit aan deze transitie en dat dit in lijn is met het beperken van de opwarming tot 1,5 graad. Eigenlijk was met het ondertekenen van het Parijs Akkoord en het daarin opgenomen streefdoel van maximaal 1,5 graad opwarming deze uitfasering van fossiele energie al inbegrepen, want IPCC heeft laten zien dat voor 1,5 graad opwarming netto nul CO2 uiterlijk in 2050 moet zijn bereikt. Maar nu het is opgeschreven in een officieel besluit van de verdragspartijen krijgt het meer aandacht. Door de woordkeus (het is een oproep, geen verplichting voor individuele landen) en de getrapte vorm waarin deze slotverklaring doorwerkt in concrete maatregelen, is het natuurlijk de vraag hoeveel er van deze mooie woorden terecht gaat komen.
Een klimaatschadefonds
Al op dag 1 van de Klimaattop werd overeenstemming bereikt over de instelling van een klimaatschadefonds, waaruit landen die getroffen zijn door klimaatgerelateerde overstromingen, droogten, bosbranden, etc. kunnen worden gecompenseerd. Er werd al ruim $700 miljoen aan financiële bijdragen toegezegd door met name de rijke landen, wat overigens maar een fractie is van de bedragen die nodig zullen zijn. Over de vraag wie er aan het fonds moeten gaan bijdragen en wie er geld uit het fonds kan ontvangen is nog geen overeenstemming bereikt.
Financiële steun aan armere landen voor klimaatbeleid
In het Parijs Akkoord was afgesproken dat rijke landen uiterlijk in 2020 jaarlijks $100 miljard aan financiële steun, via publieke en private kanalen, beschikbaar zouden stellen. Hoewel de rapportage erover nog niet beschikbaar is, lijkt dat niveau in 2022 te zijn gehaald. In de slotverklaring wordt over die vertraging zorg uitgesproken.
Er is echter veel meer geld nodig om de armere landen in staat te stellen de transitie naar duurzame energie, het terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen en de broodnodige aanpassingsmaatregelen aan het veranderend klimaat te realiseren. Er zijn schattingen gemaakt dat er tot 2030 bijna $1000 miljard per jaar – 10x het nu afgesproken bedrag- nodig zal zijn. De onderhandelingen over een nieuwe afspraak daarover zijn op deze Klimaattop niet ver gevorderd. Bij de volgende top in 2024 (in Azerbeidzjan) staat dit nadrukkelijk op de agenda.
Hoe zinvol is zo’n Klimaattop eigenlijk?
In de media is veel kritiek geweest op het feit dat er zo’n 80.000 mensen in Dubai waren. Het is goed om onderscheid te maken. Het jaarlijks bij elkaar komen van landen om de voortgang van de uitvoering van het Parijs Akkoord te bespreken en nieuwe afspraken te maken kan zeker niet gemist worden. Met bijna 200 aangesloten landen heb je daar enkele duizenden mensen voor nodig. De rest is daar als journalist, lobbyist (voor milieuorganisaties en bedrijven), om nieuwe klimaattechnieken te tonen, studies te presenteren, nieuwe projecten te bespreken, etc. Het is daarmee een soort “huishoudbeurs” geworden voor iedereen die met klimaatverandering bezig is. Om daarvoor de halve wereld over te vliegen met zoveel mensen, daar mag wel eens een vraagteken bij worden geplaatst.
